Heb je zin om in 60 pagina’s mee te zijn over de historie van het landje Moresnet? Dat kan met dit kort
verhaal waarin via een geromantiseerde insteek de geschiedenis van dit
piepklein gebiedje wordt verteld. Hier lag indertijd de belangrijkste
zinkgroeve van Europa. Eeuwenlang is
hier zink ontgonnen. Het is dus niet verwonderlijk dat het dichtbijgelegen
gehucht Kelmis (een ander woord voor zinkspaat) werd genoemd, La Calamine in
het Frans. De mijn ligt in de regio van het historische hertogdom Limburg.
Na de val van Napoleon,
waarbij hij naar het eiland Elba was verbannen, werden in Europa de grenzen
hertekend. De adel wilde tijdens het
Congres van Wenen haar macht van vóór de Franse Revolutie terug. Bij de besprekingen is er met de grenzen
tussen Nederland en Duitsland wat slordig omgesprongen met de beschrijving van
het gebied Kelmis. Geen van beide landen wilde dit rijke (lees winstgevend)
stukje grond afstaan. Het grensverdrag
van Aken riep dit lapje grond uit tot neutraal gebied, een nieuw landje was
gecreëerd, Neutraal Moresnet. Hierdoor
werd het drielandenpunt in Vaals een vierlandenpunt. Het werd bestuurd door
beide landen met allerlei vreemde situaties tot gevolg. Het ontbrak aan een eigen munt, legerdienst,
officieel onderwijs en een officiële taal. Er werden nagenoeg geen belastingen
geïnd.
Joseph Richen, met
roepnaam Emil, is de hoofdpersoon, de kapstok waarmee het vreemde verhaal van
Neutraal Moresnet wordt verteld. Meer dan honderd jaar heeft het ministaatje bestaan
totdat het na de Eerste Wereldoorlog aan België wordt toegewezen. De inwoners van Moresnet zijn meermaals van
nationaliteit gewisseld zonder te verhuizen. Emil en zijn nageslacht hebben
vijf burgemeesters gehad en werden berecht via de Code Napoléon. Moresnetters waren Europeeërs van de eerste
lijn want ze spraken Limburgs, Platdiets, Frans, Duits en het plaatselijk
dialect én waren multicultureel avant la lettre.
Dit boekje vertelt het
verhaal van de verschuivingen van de landsgrenzen en de gevolgen hiervan voor
de plaatselijke bevolking. Het gebruik van landkaarten met telkens de nieuwe
verschuivingen van de landsgrenzen helpt de geschiedenis te begrijpen.