In het jaar 587 begonnen de monniken Johannes Moschus en Sophronius aan een jarenlange rondreis door het Byzantijnse rijk. Ze bezochten kerken, kloosters en kluizenaarshutten en hadden ontmoetingen met woestijnvaders en stylieten (kluizenaars die op een pilaar woonden). Ruim 14 eeuwen later, in 1996, deed William Dalrymple deze moeilijke reis over aan de hand van “De geestelijke weide”, het religieus geïnspireerde reisverslag van Johannes Moschus.
Onderweg ontdekt de auteur dat tal van kloosters en kerken aangedaan door Johannes Moschus nog steeds bestaan: sommige nog in redelijke conditie, andere in een meer ruïneuze toestand. Soms is de toestand wel erg drastisch veranderd in de loop der eeuwen: in het Turkse binnenland komt Dalrymple terecht in een dorp met 17 kerken en welgeteld 1 inwoner. Tegelijkertijd bekijkt hij de situatie van de overlevende Byzantijns-christelijke gemeenschappen en hun verhouding met de andere religies in de regio.
Vooral de relatie tussen de islam en de christelijke gemeenschappen kan erg verschillend zijn van wat hedendaags fundamentalisme en terrorisme suggereren. Op sommige plaatsen is er een redelijke vorm van samenleven, elders is er zelfs sprake van syncretisme, wat kan inhouden dat christenen en moslims gebruik maken van elkaars religieuze gebouwen, dat er verwante uitingen van godsvrucht zijn en zelfs dat moslims zich beroepen op bepaalde christelijke heiligen. De auteur lijkt overigens de stelling niet ongenegen dat de islam ontstaan is als een afscheuring of als een ketterij van het christendom.
Bijzonder pijnlijk is de toestand van de christelijke gemeenschappen (Aramees, Grieks orthodox, …) in het zogenaamde “Heilige Land”, Israel. In geen enkel land van het Midden-Oosten heeft het christelijke erfgoed zo te lijden als daar. Voor de conservatieve Joodse krachten is archeologisch onderzoek vooral een middel om de geschiedenis van de staat Israel te onderbouwen. Archeologische vondsten die niet-Joods zijn worden terug bedekt met zand, verwaarloosd of zelfs voorzien van een Joods etiket.
William Dalrymple’s reis door het vroegere Byzantijnse rijk resulteerde in een boeiend en leerrijk boek waarin af en toe de vrolijke noot niet wordt geschuwd. Kennis die op een aangename manier wordt overgedragen zinkt dieper.
Afmetingen: 13,5 x 21 cm