Net zoals in zijn vorige boek, ‘Historische atlas van de Lage Landen 814-1256’, gebruikt de auteur, Sieg Monten, zelfgemaakte kaarten om de geschiedenis van de Lage Landen te vertellen. Het concept van het boek is dezelfde als het vorige. Beide boeken zijn trouwens zelfstandig te lezen.
Via 21 historische kaarten worden de talrijke middeleeuwse vorstendommen besproken. Zowel politiek als militair. Elke kaart omvat een regeerperiode van een Rooms-Duitse vorst en toont de evolutie van de gebieden in het huidige België en Nederland. De lezer ziet de macht van het Heilige Roomse Rijk naar Frankrijk verschuiven.
De historische kaarten staan bol van symbolen en afkortingen. In een apart overzicht worden de betekenis van de symbolen, de afkortingen en vertalingen van plaatsnamen uitgelegd. Zo is op elke kaart te zien waar er opstanden en plunderingen plaatsvonden, en op welke plaats er slag geleverd werd. De situering van de vorstendommen in het Heilige Roomse Rijk en de verschuiving van haar grenzen in een periode van zo’n tweehonderd jaar is een interessant gegeven.
De evolutie van de kustlijnen op de verschillende kaarten tonen het resultaat van de klimaatsveranderingen. De talrijke stormvloeden hertekenden de kustlijn en hadden een belangrijke impact op de lokale economie van onder andere Antwerpen, Dordrecht en Oost-Friesland.
Van de lezer wordt, ook in dit tweede deel, de volledige aandacht gevraagd. Want, ook in het tijdsbestek van zo’n twee eeuwen in de Lage Landen, maakten heel wat actoren deel uit van haar geschiedenis. Het is een kluwen van namen. Om die namen en hun eventuele familieverbanden te begrijpen zijn er achteraan in het boek vereenvoudigde stambomen opgenomen. Handig én nodig om te raadplegen bij het lezen.
Heel wat bekende en minderbekende feiten passeren de revue. De Limburgse Successieoorlog, haar naamsverwarring én locatie, over het verdwenen hertogdom Limburg en de huidige provincies Limburg. De roerige tijden met de Guldensporenslag, de opstanden in Henegouwen en Brabant, en het Sint-Maartenskwaad in Luik. De strijd tussen de Hoeken en de Kabeljauwen, de Klauwaerts en de Leliaerts. Het was een continue machtsstrijd om bezit van grond en rechten.
Vermeldenswaard is dat de schrijver De Vrede van Fexhe, in 1316, terug van onder het stof haalt. Die was revolutionair. Een mijlpaal in de geschiedenis van het graafschap Loon en het prinsbisdom Luik. Door dit verdrag werden de prins-bisschoppen gebonden de steden meer vrijheid én meer inspraak te geven in het bestuur. De oprichting van het College van XXII was ongezien. Hierin zaten de geestelijkheid, de adel én de steden. Deze volksvergadering richtte vaste rechtbanken op met zélf gekozen rechters, inde belastingen, maakte nieuwe wetten en koos zélf de nieuwe prins-bisschop. Ongezien democratisch in haar tijd én een, tot nu toe onderbelicht, belangrijk begin van het huidige democratische rechtssysteem in België.
Dit tweede boekdeel over de Lage Landen is evenals het eerste boek een uitnodiging tot ontdekking van de lokale en bovenlokale geschiedenis. De auteur, Sieg Monten, die geschiedenis studeerde aan de KU Leuven, geeft met zijn boeken aanzetten om de eigen streek te (her)ontdekken. Zoals uitstappen naar de gedenksteen van Fexhe, in Fexhe-le-Haut-Clocher, de Groeningenkouter in Kortrijk, de Sint-Maartensbasiliek in Luik, de kustlijnen van België en Nederland, en vele andere bezoeken waardige plaatsen.
De zelfgemaakte historische kaarten en de bijhorende twee eeuwen geschiedenisles zijn uitermate interessant in beeld gebracht én neergeschreven.