Vrij
onbekend is de geschiedenis van Limburg. Er is weinig geweten over de periode vóór
het ontstaan van België. Hier en daar zijn er stukjes gekend bij het breder
publiek zoals Tongeren, de oudste stad van België, de huisjes van Bokrijk en de
straffe verhalen over de Bokkenrijders.
Het onderwijs doet ook flink haar best om het verleden van Limburg te
negeren. De leerlingen krijgen enkel de
verhalen over het graafschap “Vlaanderen” en de Nederlanden te horen. Maar Loon
en Luik behoorden hier niet toe. Dit boek is het eerste werk dat de ‘Vaderlandse’
geschiedenis van Limburg vertelt vanaf de tijd van de Germanen tot en met de
Nieuwe Tijd. Het geeft volop aandacht aan het verleden van twee provincies,
Limburg en Luik. De huidige vorsten van
de Benelux en vele andere Europese vorstenhuizen stammen af van de adellijke
graven van Loon! Het graafschap Loon is genoemd naar de gelijknamige stamburcht
in Borgloon.
Het hele
verhaal is opgebouwd zoals een kaartspel. Allereerst worden de spelregels van
het anciën régime uitgelegd én wie ze bepaalde.
Daarna worden de kaartspelers voorgesteld. Het zijn de graven van Loon
en hun directe leenheren waaronder het Luikse bisdom en de Duitse keizer. Het
spel wordt gespeeld totdat de kaarten worden geschud voor een nieuw kaartspel
met nieuw spelregels, deze van de Franse revolutie.
Pas op,
het verhaal is écht verhaal. Het is
gebaseerd op geschiedkundige geschreven en niet-geschreven bronnen. De
informatie werd gehaald uit de kaartenboeken van Ferraris, de tekeningen van
Remarcle Leloupe en de documenten van de abdijen van Herkenrode, Averbode,
Munsterbilzen en Sint-Truiden.
Hoe zat
het eigenlijk met de leenbanden van het graafschap Loon met het prinsbisdom
Luik? Het feodale systeem was heel complex. Maar dat wordt in dit boek duidelijk en
overzichtelijk uitgelegd. Je leert hier
dat het graafschap Loon een ‘zwaardleen’ was én dat alleen mannen, in dalende
lijn, voor de erfopvolging konden zorgen.
Dat is uiteindelijk de doodsteek geworden van ‘Loon’ met de ‘overname’
door het prinsbisdom als gevolg. Het verschil tussen het bisdom Luik en het
prinsbisdom Luik wordt goed uitgelegd. Het huidige Limburg was toentertijd een
lappendeken van kerkelijke domeinen, grafelijke lenen en bezittingen, niet-Loonse
heerlijkheden en Brabantse enclaves. Dit is overzichtelijk weergegeven via een
kaart op pagina 40. De Loonse ‘eigen
goederen’ bestonden uit 48 dorpen in Haspengouw, 16 in de Kempen en 19 in het
Maasland.
Deze turf
van 400 bladzijden bevat de chronologische geschiedenis van het graafschap Loon
met heel wat belangrijke scharniermomenten.
Soms hadden deze invloed op het dagelijkse leven van de inwoners. Andere keren merkte de Loonse bevolking
weinig of niets van de beslissingen die boven hun hoofden werden genomen. Talrijk zijn de interessante weetjes die
opgenomen zijn. Zo lees je over het gevolg van het huwelijk van Agnes van Loon
met Otto van Beieren rond 1165. Beiden
werden door dit engagement de stamouders van de familie van Beieren die tot
1918 over Beieren heerste. Prinses Sissi
van Beieren en koningin Elisabeth van België zijn ook afstammelingen van Agnes
van Loon! Nog eentje. Door het huwelijk
van het huis van Nassau met een telg van Loon werden Diest en Halen verworven.
Vandaar de oorsprong van Diest Oranjestad.
Loon loont
de moeite! Dit mag duidelijk blijken uit deze rijk geïllustreerde naslagwerk met
een weerslag van het historisch onderzoek en een blik op de Limburgse
geschiedenis van 1015 tot 1795. Jan
Vaes, doctor in de oudheidkunde en kunstgeschiedenis, zet met dit werk een dijk
van een historisch verleden neer.
“Niets
heeft zoveel toekomst als het verleden”. En gelijk heeft de auteur!
Ondertitel: Loons, Luiks, Limburgs