Soms ben je bij het
verschijnen van een nieuw boek onmiddellijk in de ban van het onderwerp. Zoals ik met deze uitgave. Vaag herinnerde ik me nog dat Morsnet in het
verleden een deeltje van Duitsland was.
En dat de inwoners verschillende keren van nationaliteit gewisseld hadden. Maar daar hield het dan ook op. De schrijver heeft me niet op mijn honger
laten zitten want gedurende 255 pagina’s heb ik een héél boeiende geschiedenis
gelezen!
Bij de hertekening van de
landsgrenzen van een aantal Europese landen, tijdens het Congres ven Wenen van
1816, is er wat slordig omgesprongen met het potlood tussen Nederland en
Pruisen. Eén gevolg van de dikke
potloodlijnen is het ontstaan van een gebied dat niet bij één van beide landen
hoorde. Dit stukje land ligt pal onder Vaals, is zo’n 300 ha groot én bezit een
belangrijke, zéér winstgevend, zinkspaatwinning. Zowel Nederland als Pruisen claimen hierom
dit gebied. En dit is het begin van een
touwtrekkerij die meer dan een eeuw zal duren.
256 mensen wonen in het nieuwe landje dat de naam Neutraal Moresnet zal
heten.
Wegens de impasse tussen Nederland
en Pruisen ontstaan er hiaten in de wetgeving … een wetgeving die er in feite
ook niet écht is. Zo is er geen officieel
bestuur of onderwijs. De Code Napoléon
wordt ingevoerd. De inwoners hebben geen
eigen nationaliteit. De nieuwe grens
loopt door het midden van het dorp Kelmis wat voor heel wat praktische
problemen zorgt voor de bewoners. Maar
er worden ook geen belastingen geheven. Al deze voor- en nadelen zorgen voor
héél wat toestanden en trekken allerlei soorten van mensen aan zoals
smokkelaars, dienstweigeraars, stokers van illegale alcohol en houders van
goktenten.
Ondertussen blijft de
zinkspaatmijn veel geld in het laatje brengen.
Zij voedt de patstelling, ook als Neutraal Moresnet in 1830 eigendom
wordt van België en Duitsland.
De auteur vertelt een waar
gebeurd verhaal van een piepklein landje dat bestond tussen 1816 en 1920. Haar inwoners veranderden in die periode wel
5 maal van ‘nationaliteit’ alhoewel ze als neutralen werden beschouwd. Deze bewoners waren al die tijd de pionnen in
een spel van landgrenzen waarbij met hen geen rekening werd gehouden.
Deze uitgave nodigt uit om de geschiedenis ook
ter plaatse te (her)ontdekken tijdens een kort of langer verblijf. En dit zowel voor Belgen, Nederlanders,
Duitsers en andere Europeanen die dit deel van de Euregio willen bezoeken.
Ondertitel: Opkomst en ondergang van een vergeten buurlandje