De Limburgers heten uw welkom! Leven als God in Limburg! De Limburgse gastvrijheid is in Nederland en ver daarbuiten bekend. Limburg is een beetje 'buitenland'. Maar hoe komt het dat andere Nederlanders dit denken? Waarom beschouwen zij en de Limburgers zelf iets als 'typisch' Limburgs? En hoe zit het met Belgisch-Limburg? Dit boek, uitgeven ter gelegenheid van het zestigjarig jubileum van het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg, tracht hierop een antwoord te geven.
Bij de opsplitsing van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in Nederland en België, in 1830, is Limburg verdeeld over België en Nederland. Beide provincies werden ingevoegd in een land waar ze weinig historische banden mee hadden. In Nederlands-Limburg trad de Nederlandse grondwet reeds in 1815 in werking maar, raar genoeg, duurde het tot 1839 tot het officieel bij Nederland hoorde. Dit grondgebied is ontstaan uit een aantal souvereine steden, een deel van het graafschap Loon en rafelige grenszones. Het is een lappendeken zonder gemeenschappelijk verleden. Het is door de Fransen samengebracht als departement Nedermaas met Maastricht als hoofdstad. De tweeslachtige staatspositie tot 1839 was voor de Limburgers een situatie van 'hangen of wurgen' tussen België, Nederland en Duitsland.
De eerste decennia was er nauwelijks toenadering tussen de 'Hollanders' en de Limburgers. Er was weinig belangstelling vanuit het noorden voor de economische problemen in het zuiden. Vanaf 1900 is er economische groei, in deze typische landbouwersprovincie, dankzij de exploitatie van de Limburgse kolenlagen. Deze industrialisatie had een grote invloed op het dagelijks leven; de inwoners keken verder dan de eigen kerktoren en de eigen gemeenschap.
Tegelijkertijd groeide het zelfbewustzijn en de belangstelling voor de eigen cultuur en geschiedenis. De clerus en de intelligentia speelden hierin een grote rol. Limburg is lange tijd uitgesproken katholiek geweest. Nu is het katholicisme geëvolueerd van een geloofsopvatting naar een levensstijl. De grote bloei van de harmonies en schuttersgilden en hun respectievelijke wedstrijden zijn een reactie op de industrialisatie en modernisering. Het samenhorigheidsgevoel werd vanaf de jaren zestig nog versterkt doordat in de rest van Nederland het vieren van carnaval werd overgenomen. De 'Hollanders' moesten de vasteloavond aan de Limburgers laten, zo werd gezegd.
Wat individuen tot een volk maakt is hun gemeenschappelijk verleden en gedeelde herinneringen daaraan. De 'echte' Limburger kan je herkennen aan zijn gevoel voor tradities en zijn liefde voor het goede leven. Het sterke identiteitsbesef van beide Limbugen is ook gevoed vanuit de 'underdogpositie'; de 'Hollanders' tegen de Limburgers. Het integratieproces leidde ertoe dat culturele- en gedragspatronen als 'Limburgs' worden herkend.
Waar in bronsgroen eikenhout ...
Dit is een superboek; interessant, boeiend en leerrijk. Een invoeging van een tijdslijn met de belangrijkste jaartallen van de geschiedkundige feiten is aan te raden in een volgende editie.
Nu nog wachten op een eigen Belgisch-Limburgse versie.