Het vervolg van het eerste boekdeel over de Franse Revolutie, van revolte tot republiek, start in het voorjaar 1793. Het is de beginperiode van de Terreur. Persvrijheid, kunst en cultuur worden aan banden gelegd. Stapje voor stapje, wet na wet wordt de vrijheid beknot. Geslepen redenaars van het Terreurregime oreerden urenlang hun polariserende ideeën en beukten in op de vrijheid van meningsuiting. De gecreëerde angst leidde tot zelfcensuur bij de toehoorders.
De verteller van dienst is net zoals in deel 1, de Belgische advocaat François Robert. In zijn oude dag leeft de oud-volksvertegenwoordiger teruggetrokken in Brussel. Hij bezit stapels brieven uit alle lagen van de Franse én Belgische bevolking zoals van collega-volksvertegenwoordigers, terreurverdachten, kleine ambachtslieden, kennissen, priesters, adellijke lieden en landbouwers. Hij bezit zelfs brieven van Josephine de Beauharnais. Samen met zijn eigen herinneringen en de inhoud van de vele brieven tracht hij de periode vanaf de Terreur voor het lezerspubliek te verduidelijken.
François Robert vertelt hoe Frankrijk afgleed naar een dictatuur. De ‘Déclaration des Droits de l’Homme et du Citoyen’ verwerd een lege doos onder Robespierre. Van een revolutie van ‘liberté, fraternité en égalité’, naar een dictatuur in nauwelijks twee jaar tijd, geleid door Robespierre en zijn Terreur en Terreurregime. Iedereen die niet in zijn plaatje paste werd gesurveilleerd. Velen trachtten te vluchten naar het buitenland. Wie dit niet kon werd gearresteerd en veroordeeld tot de guillotine.
Ook in België werden de bewoners streng gecontroleerd. François Robert werd door de Franse regering voor één maand speciaal gezant, om in Luik de Franse Republiek te vertegenwoordigen en de wet te doen handhaven. België leed erg onder de Franse bezetting. Het land werd leeggeroofd. Interessant én triest vooral is het gedetailleerd beeld dat de schrijver schetst van de situatie in België en van haar inwoners.
Misschien omdat de Belg François Robert een getuige van het eerste uur was kon hij ook de feiten, die door de jaren heen verkeerdelijk in het collectieve geheugen van het de huidige leespubliek geslopen zijn, rechtzetten.
Het was Napoleon die in 1806 de nieuwe republikeinse tijdsindeling afschafte. Je weet wel, die met de maanden vendémaire, brumaire, frimaire, germinal … Die nieuwe kalender was in de regeerperiode van Robespierre ingevoerd ter vervanging van de gregoriaanse kalender.
De ontkerstening in Frankrijk en België was tijdens het Terreurregime uitgekiend en georkestreerd van hogerhand. Steden, straten, pleinen en gebouwen met heiligennamen ondergingen een naamsverandering. Kruisen en heiligenbeelden langs wegen, in kapellen en kerken, werden verwijderd. Priesters en andere geestelijken werden vervolgd. Toen Napoleon aan de macht kwam heeft hij de godsdienstvrijheid terug ingevoerd.
De burgeroorlog in de Vendée is te vergelijken met de Boerenkrijg in België. De invoering van de dienstplicht was de druppel die de spreekwoordelijke emmer deed overkopen. Fransen keerden zich tegen hun eigen land, katholieken verzetten zich tegen republikeinen. François Robert vertelt over de gruwelijke taferelen die zich afspeelden in Bretagne, Normandië, de streek rond Lyon en andere plaatsen in Frankrijk. De repressie tegen de opstandelingen was verschrikkelijk. Het bestuurlijk apparaat van ambtenaren in België, militairen en kerkvaders namen de vlucht naar Duits gebied.
België heeft erg te lijden gehad door de Franse bezetting. Het land werd leeggeroofd. De afschaffing van de tiendenbelasting, die door de adel en de kerk werd geïnd tijdens het Ancien Régime, werd cynisch genoeg terug ingevoerd door de Franse bezetter. De schrijver schetst een gedetailleerd beeld van de situatie in België en haar inwoners. Wat er veranderde voor de Belgen, door de annexatie van Frankrijk, wordt helder verteld. Evenals de uitleg over het ontstaan van de Bataafse Republiek.
Johan Op de Beeck is een meester-verteller. Zijn fictief geschreven gesprek tussen Napoleon en de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken, Talleyrand, is magistraal. De schrijver evalueert ook de verschillende regimes na de opstand tegen het Ancien Regime. Revolutieregering, Robespierre en zijn Terreur, daarna de anti-Terreur, het Directoire, het Consulaat en de Restauratie, geen enkel regime slaagde erin om stabiliteit te brengen. Er was desinformatie, vals-nieuws, complot na complot.
De analyse over de manier waarop Napoleon Bonaparte, via een militaire staatsgreep, aan de macht kwam is interessant. Vooral zijn manier van het bespelen van de publieke opinie. De manipulatie startte met zijn geschreven berichten in zijn eigen kranten. Dat was het gebruiken van massamedia avant la lettre! Veel machthebbers hebben nadien zijn voorbeeld gekopieerd.
Deze uitgave leest als fictie, maar gaat wél degelijk over non-fictie, mét heel wat leermomenten voor de lezer. Het is een topboek in kwadraat.
Ondertitel: "Van Robespierre tot Napoleon".